آی سی آپ امپ(741) :
یک نمونه از تقویت کننده های عملیاتی آی سی 741 میباشد. یک آی سی آپ امپ از تعداد زیادی ترانزیستور و مقاومت تشکیل از نظر مدار داخلی ، طبقه اول تقویت کننده های عملیاتی شامل زوج دیفرانسیل، طبقات میانی امیتر مشترک وزوج دیفرانسیل وآخر آن کلکتور مشترک(امیتر فالور)میباشد. این آی سی ها یکی از پر کاربردترین آی سی ها در الکترونیک میباشد که کاربرد زیادی در اعمال جبری دارد.
پایه های آی سی 741 عبارتنداز:
پایه شماره 2: ورودی معکوس کننده میباشد. اگر ورودی به این پایه وصل شده باشد در خروجی معکوس ورودی دیده میشود ویا به عبارتی دیگر ورودی و خروجی 180 درجه اختلاف فاز دارند.
پایه شماره 3: ورودی غیر معکوس کننده میباشد. اگر ورودی به این پایه وصل شده باشد در خروجی هم فاز ورودی دیده میشود ویا به عبارتی دیگر ورودی و خروجی هم فاز هستند.
پایه شماره 4: تغذیه منفی میباشد.
پایه شماره 1و5: جهت صفر کردن ولتاژ offsetخروجی در کاربرردهای دقیق با اضافه کردن یک پتاسیم متر بین این پایه ها استفاده میشود. در این حالت جریان های دو ترانزیستور زوج دیفرانسیل ورودی یکسان میشوند. و ولتاژ خروجی برابر صفر خواهد شد. علت بوجود آمدن ولتاژ offset، عدم تطابق ترانزیستور های موجود زوج دیفرانسیل بکار رفته در آپ امپ میباشد.
پایه شماره 6: خروجی آی سی میباشد.
پایه شماره 7: تغذیه مثبت میباشد.
پایه شماره 8: بدون اتصال میباشد.
در این آی سی دو قانون خیلی مهم وجود دارد که به قوانین طلایی در آپ امپ معروف هستند:
قوانین طلایی op-amp:
1- 1-به علت بهره ی بسیار بالای آپ امپ ولتاژ پایه مثبت و منفی باهم برابراند. یا اختلاف پتانسیل بین ورودی صفر است.
2-به علت مقاومت ورودی بسیار بالای آپ امپ ورودی های آپ امپ نه جریان میکشد و نه جریان میدهد.
تقویت کننده معکوس:
نحوه بستن این تقویت کننده در شکل زیر نمایش داده شده است.
بعد از اینکه مدار را روی بِرِد بُرد نصب کردیم سر مثبت پراب فانکشن رابه مقاومت ورودی و سزمنفی را به زمین مدار وصل میکنیم، سپس پراب کانال یک اسکوپ را به ورودی مدار و پراب کانال دو را به خروجی مدار وصل میکنیم.سپس ورودی و خروجی مدار را که به شکل زبر است را مشاهده میکنیم.هما ن طور که میبینیم ورودی مدار با خروجی مدار 180 درجه اختلاف فاز دارد.
حال از طریق فرمول زیر بهره ی ولتاژ op-amp را بدست می آوریم:
Av=Rf/R1 >> Av=47/10=4.7v
|
مدار داخلی 741
قسمت آبی رنگ : این قسمت ، طبقه تفاضلی است. ترانزیستورهاي Q1 تا Q4 زوج تفاضلی ورودي را تشکیل میدهندو Q5 و Q6 و Q7 به همراه سه مقاومت ، تشکیل بار فعال میدهند
.قسمتهاي قرمز رنگ : ترانزیستورها در طبقات قرمز ، تشکیل منابع جریان میدهند و تقویت
کننده هاي ترانزیستوري را بایاس میکنند. هر سه منبع جریان ، از نوع آینه اي هستند.
قسمت صورتی رنگ : این طبقه ، طبقه تقویت کننده میانی است.Q15 به عنوان بافر و Q19 با مقاومت 50اهم در امیتر یک طبقه امیتر مشترك تشکیل میدهد.
قسمت آبی آسمانی رنگ : طبقه خروجی تقویت کننده یا همان تقویت کننده توان از کلاس AB یا) پوش پول) میباشد. علت استفاده از از تقویت کننده کلاس AB در خروجی ، تامیتجریان بارهاي متنوع در خروجی است.
قسمت سبز رنگ : این طبقه ، چند برابر کننده ولتاژ بیس-امیتر نامیده میشود و براي جلوگیري از اعوجاح همگذري
استفاده میشود. این طبقه ، ترانزیستورهاي تقویت توان را در آستانه روشن شدن ، نگاه میدارد. براي رسیدن به پایداري حرارتی مطلوب به جاي مقاومت4.5 کیلو میتوان از یک NTC استفاده کرد.
مقاومتهاي 25 و 50 اهم در خروجی تقویت کننده جهت جلوگیري از رانش حرارتی ترانزیستورهايQ14 و Q20
به کار گرفته شدهاند.
خازن Pf 30جبران ساز میلر است و در مدار قطب بوجود میآورد که به منظور جلوگیري از ناپایداري و نوسان ،
تقویت کننده در فرکانسهاي بالا مورد استفاده قرار گرفته است. فضایی که یک خازن در مدار مجتمع اشغال میکند ، چندین
برابر فضاي اشغال شده توسط یک ترانزیستور است . پس در طراحی مدار مجتمع ، باید از حداقل خازن و مقاومت استفاده
کرد.